خودکفایی گندم از وعده تا عمل

تبیین:

دولت سیزدهم زمانی که سکان هدایت کشور را در دست گرفت، میزان تولید گندم کشور به حدی کاهشی بود که توانست از کشاورزان حدود ۴.۵ میلیون تُنِ آن را خریداری کند، اما پس از آن با اجرای سیاست‌های حمایتی از کشاورزان نه تنها تولید گندم را به بیش از ۲.۵ برابر افزایش داد و رکورد خرید آن شکسته شد، بلکه کشور در تولید گندم نان به خودکفایی رسید.

• ذخایری که دولت سیزدهم تحویل گرفت

 زمانی که دولت سیزدهم بر سر کار آمد، ذخایر کشور از گندم و آرد نان خالی بود و فقط برای مدت زمان اندکی دولت می‌توانست با آن ذخایر کشور را تأمین کند، این درحالی‌است که در پایان دولت دوازدهم بخش عمده گندم مورد نیاز کشور از محل واردات تأمین می شد؛ تا جایی میزان خرید تضمینی گندم در دولت دوازدهم کاهش پیدا کرده بود که در آن سال‌ها بخشی از نیاز کشور در حدود هفت میلیون تُن گندم از محل واردات تأمین شد.

طبق گزارش های موجود، آمار خرید تضمینی گندم در سال ۱۴۰۰ یعنی ابتدای دولت سیزدهم حدود ۴.۵ میلیون تن بود که دولت در سال ۱۴۰۱ توانست خرید تضمینی خود از کشاورزان را به ۷.۵ میلیون تُن برساند. در سال نخست دولت سیزدهم برای تأمین گندم صنف و صنعت بین ۱.۵ تا ۲ میلیون تُن گندم مورد نیاز از محل واردات تامین شد که دولت توانست با کاهش پنج میلیون تُنی واردات گندم، بیش از ۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی داشته باشد.

در سال دوم فعالیت دولت سیزدهم یعنی سال زراعی ۱۴۰۲ تولید گندم به حدود ۱۳ تا ۱۳.۵ میلیون تُن رسید که دولت توانست بیش از ۱۰.۵ میلیون تُن از این محصول را به شکل تضمینی خریداری کند و واردات به کمترین میزان خود حتی در صنف و صنعت رسید.

بنابراین با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اجرای سیاست های حمایتی از کشاورزان در تولید گندم، با وجود تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی ها، با اقداماتی همچون بالا بردن قیمت خرید تضمینی گندم، اجرای کشت قراردادی، جهش تولید در دیمزارها و تشویق کشاورزان به کشت گندم این مشکل برطرف شد، تا جایی که پس از گذشت

• خرید تضمینی گندم راهکار خودکفایی

افزایش قیمت خرید تضمینی گندم از پنج هزار تومان در سال ۱۴۰۰ به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان در سال ۱۴۰۱ و ۱۵ هزار تومان در هنگام برداشت محصول در سال ۱۴۰۲ موجب افزایش تولید گندم کشور از ۴.۵ میلیون تن به ۱۰.۴ میلیون تن در سال گذشته شده است.

برخی کارشناسان بخش کشاورزی می‌گویند دولت برای حمایت از کشاورزان و افزایش تولید داخلی، قیمت‌گذاری گندم را حتی بیش از نرخ جهانی تعیین کرد؛ یعنی اگر مبنای خرید ارز ۶۰ هزار تومانی باشد، قیمت هر کیلوگرم گندم در مزارع دنیا به‌طور میانگین ۱۰‌ هزار و ۵۰۰ تومان است و قیمت امروز گندم در ایران ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده که رقم بالایی است.

خرید این مقدار گندم در سال زراعی که پشت سر گذاشتیم، کشور را در گندم نان به خودکفایی رساند و یکی از توفیقات بزرگ دولت در تولید و تأمین این محصول استراتژیک رقم خورد. البته این اقدام بزرگ با وجود مشکلاتی بود که دولت در تأمین منابع لازم برای خرید تضمینی گندم با آن روبه‌رو بود.

• آیا خودکفایی گندم مهم است؟!

با وجود اینکه برخی متخصصان و مسئولان بخش کشاورزی، خودکفایی در تولید گندم کشور را متکی به احیای ردیف بودجه گندم می ‌دانند (در سالیان گذشته گندم دارای ردیف بودجه بود که حذف شده بود)، اما عوامل اصلی افزایش خرید گندم نسبت به سال‌ های گذشته را می‌توان قیمت‌گذاری مناسب، اعلام به موقع قیمت، اجرای کشت قراردادی (ارائه کودهای پایه و بذر)، تغذیه گیاهی و حمایت کودی دولت نام برد.

به نظر می رسد برای تولید گندم به عنوان یک کالای اساسی مهم باید تولید این محصول برای کشاورزان از نظر قیمتی و درآمدزایی صرفه اقتصادی داشته باشد؛ یعنی قیمت گندم باید به گونه‌ای تعیین می شد که کشاورز علاوه بر تأمین معاش خود بتواند عملیات مبارزه با علف‌های هرز، تکمیل دوره های آبیاری، تامین به موقع کودهای پایه و خرید بذر مناسب را انجام دهند، در غیر این صورت انگیزه ای برای ورود به زمین کشاورزی نخواهند داشت.

• دولت در کنار گندم‌کاران

در دولت سیزدهم بحث تغذیه گیاهی نیز مورد توجه قرار گرفت تا جایی که کشاورزان با استفاده همزمان از کودهای پایه همچون کود اوره (ازت، نیتروژن، سفید یا شکری)، کود فسفاته (کود سیاه) و کود پتاسه (کود زرد یا قهوه‌ای) توانستند گندم خوب و باکیفیت تولید کنند.

البته اقدامات حمایتی دولت سیزدهم فقط منوط به حمایت از کشاورزان در تولید محصول گندم نمی شود، بلکه در محصولاتی همچون برنج، جو، پنبه، چغندرقند و دانه‌های روغنی نیز روند افزایش تولید و عملکرد در واحد سطح را شاهد هستیم.